Ἡ νῆσος Τεύτλουσα (Σεσκλί) καί τό Ἱερό Μονύδριον τοῦ Ἀποστόλου Παύλου

Τό νησάκι τῶν Σεσκλιῶν, ὅπως εἶναι εὐρέως γνωστό σήμερα, βρίσκεται πίσω ἀπό τήν Μονή, σέ πολύ κοντινή ἀπόσταση (περίπου μισό ναυτικό μίλι) ἀπό τό νότιο ἄκρο τῆς Σύμης. Εἶναι γνωστό ἀπό τήν ἀρχαιότητα καί συγκεκριμένα ὁ ἱστορικός Θουκυδίδης (Η΄, 42) τό ἀναφέρει μέ τό ὄνομα «Τευτλοῦσσα» (=Τευτλόεσσα), πού προέρχεται ἀπό τά ἄφθονα τεῦτλα πού παρήγαγε. Τό σημερινό ὄνομα εἶναι παραφθορά τῆς ἀττικῆς ὀνομασίας τοῦ τεύτλου σέ σεῦτλον, τό ὁποῖο κατέληξε σέσκλον-σέσκλα = Σεσκλί-Σεσκλιά. Πολύ κοντά στό νησί βρίσκονται δύο ἀκόμη βραχονησίδες, ὁ «Κουλουνδρός» καί τό «Τρούμπεττο» καί γιά αὐτόν τόν λόγο τό νησιωτικό τοῦτο σύμπλεγμα σχεδόν πάντα προσφωνεῖται στόν Πληθυντικό ἀριθμό, «Σεσκλιά». Στό νησί σώζονται λείψανα ὀχυρωματικῶν ἔργων, καθώς καί ἄλλων κτιρίων, σημάδι ὅτι κατά τήν ἀρχαιότητα ἦταν κατοικημένο.

Στίς μέρες μας τά μόνα παλαιά κτίσματα εἶναι ὁ μικρός Ναός τοῦ Ἀποστόλου Παύλου κοντά στήν παραλία καί ἐπίσης στό κέντρο περίπου τῆς νήσου τό κτιριακό συγκρότημα πού χρησιμοποιοῦν ὡς κατοικία οἱ ἐργάτες τῆς Μονῆς. Τό Ναΐδριο κατά τήν τοπική παράδοση, οἰκοδομήθηκε στά πρῶτα χριστιανικά χρόνια πρός τιμήν τοῦ πρωτοκορυφαίου τῶν Ἀποστόλων Ἁγίου Παύλου, ὁ ὁποῖος λέγεται ὅτι ταξιδεύοντας μέ κάποιο πλοιάριο κατά τήν διάρκεια μιᾶς περιοδείας του ἀπό τήν Μικρά Ἀσία πρός τήν Ρόδο, ἀναγκάστηκε λόγῳ μεγάλης θαλασσοταραχῆς νά ἀποβιβασθεῖ πρός στιγμήν ἐπάνω στό νησάκι τοῦ Σεσκλιοῦ. Ἐδῶ καί αἰῶνες τό Νησάκι εἶναι Μετόχι τῆς Μονῆς Πανορμίτου καί ἐκεῖ παλαιότερα οἱ Μοναχοί καί οἱ ἐργαζόμενοι τοῦ Πανορμίτη, καλλιεργοῦσαν κάθε λογῆς κηπευτικά καί μέχρι σήμερα συντηροῦν κοπάδια, πού τροφοδοτοῦν τήν Μονή μέ τά δυσεύρετα ἁγνά προϊόντα τους.Ἡ Μονή τοῦ Πανορμίτη ἀγόρασε τό νησί ἀπό τήν Κοινότητα τῆς Σύμης τήν 8η Μαρτίου τοῦ ἔτους 1791 ἀντί τοῦ ποσοῦ τῶν 2.600 γροσίων, ὅπως ἀναφέρεται σέ σχετικό συμβολαιογραφικό ἐνσφράγιστο ἔγγραφο πού σώζεται στό Ἀρχεῖο της. Αὐτήν τήν σημαντική ἀγοραπωλησία βεβαιώνει ἐπίσης ὁ Μητροπολίτης Ρόδου Καλλίνικος σέ ἔγγραφό του ἕνα μήνα ἀργότερα, στό ὁποῖο ἐξαπολύει ἀφορισμό σ’ ὁποιονδήποτε «ὀψέποτε ἤθελεν ἀποτολμήσῃ κακίᾳ καί δυστροπίᾳ κινούμενος νά διεγείρῃ ταραχάς, νά ἐνοχλήσῃ τό Μοναστήρι ἕνεκεν τούτου τοῦ νησίου». Ἐπιπλέον σ’ ἕνα ἀκόμα ἐνσφράγιστο ἔγγραφο τῆς Κοινότητας τῆς Σύμης τῆς 12ης Ἰουλίου τοῦ ἔτους 1842, ἐπιβεβαιώνεται ἡ κυριότητα τῆς Μονῆς στό Σεσκλί. Τέλος τό τέταρτο κατά σειρά ἐπίσημο ἔγγραφο γιά τό θέμα αὐτό, εἶναι ἡ Διαθήκη τοῦ ἐπιφανοῦς Ἡγουμένου τοῦ Πανορμίτη Νικάνδρου τοῦ Φιλαδέλφου. Ἐπειδή τήν ἐποχή αὐτή (1869) λόγῳ τῶν πολιτικῶν μεταρρυθμίσεων τῆς Ὀθωμανικῆς Κυβερνήσεως δέν ἦταν δυνατόν νά γραφεῖ κτηματική περιουσία οὔτε πρός τήν Κοινότητα οὔτε πρός τήν Μονή, ὁ Τοῦρκος διοικητῆς τῆς Ρόδου Ἀχμέτ Καϊσερλής Πασᾶς «εὐηρεστήθη ἵνα γραφῇ τό πωλητήριον τῆς νήσου σεσκλί καί τῶν παρακειμένων αὐτῇ νησιδίων ἐπ’ ὀνόματί μου ἡγουμενεύοντος ἐν τῇ Μονῇ ταύτη κατά τήν ἐποχήν ταύτην». Ἔτσι μ’ αὐτήν τήν ἐπίσημη Διαθήκη, ὁ λόγιος καί ἐντιμότατος αὐτός Ἡγούμενος ἀποκλείει ἐνδεχόμενες διεκδικήσεις συγγενικῶν του προσώπων καί διασφαλίζει τήν ἀδιαφιλονίκητη πλέον κυριαρχία τῆς Μονῆς ἐπί τῶν Σεσκλιῶν.

Ἡ μορφολογία τοῦ νησιοῦ στό μεγαλύτερο τμῆμα του εἶναι πεδινή καί ἐπιπλέον ἡ δυνατότητα ἀρδεύσεως τῆς εὔφορης αὐτῆς γῆς ἀπό τήν ἐκεῖ ὑπάρχουσα πηγή, ἀπέδιδε στήν Μονή πλοῦτο ποικίλων γεωργικῶν προϊόντων. Εἶναι χαρακτηριστικός ὁ Κατάλογος εἰδῶν παραγωγῆς τοῦ 19ου αἰ. πού περιλαμβάνει ἀπό φακή, φασόλια, σησάμι, μέχρι ὅλων τῶν εἰδῶν κηπευτικά, ἀκόμα καί καρπούζια. Ξεχωριστή θέση κατεῖχε ἡ ἄφθονη παραγωγή ἀρωματικῶν κρασιῶν καί παρθένου ἐλαιολάδου. Ἐκεῖ ἐπίσης, σέ μιά ὑποδειγματική ἰσορροπία μεταξύ χλωρίδας καί πανίδας, ἐκτρέφονταν χιλιάδες αἰγοπρόβατα, τά ὁποῖα παρήγαγαν μεγάλες ποσότητες κρεάτων, γαλακτοκομικῶν προϊόντων καί μαλλιῶν. Τό Σεσκλί γιά αἰῶνες ἀποτελοῦσε τήν κυρία πηγή ἐφοδιασμοῦ τοῦ Πανορμίτη καί τοῦ ἐξασφάλιζε αὐτάρκεια ἀγαθῶν καί οἰκονομική ἄνεση. Ἀπό τότε βέβαια οἱ συνθῆκες ἄλλαξαν. Ἡ Μονή τοῦ Πανορμίτη δέν ἔχει πιά στό Σεσκλί ὅπως παλαιότερα πλειάδα ἐργαζομένων. Σήμερα, Ἐπιστάτης καί ἄγρυπνος φύλακας διαμένει ἐκεῖ καθ’ ὅλη τήν διάρκεια τοῦ ἔτους ἕνας μόνο ὑπάλληλος, ὁ ὁποῖος φρουρούμενος ἀπό τήν Χάρη τοῦ Παμμεγίστου Ἀρχαγγέλου καί τοῦ οὐρανοβάμονος Ἀποστόλου Παύλου, διατηρεῖ ἄσβεστο τό καντηλάκι τοῦ Ἱ. Μονυδρίου του, συντηρεῖ τό κτιριακό συγκρότημα καί φροντίζει τά ἐναπομείναντα ζῶα.

Ἡμέρα γιορτῆς καί χαρᾶς παραμένει κάθε χρόνο γιά τό νησάκι ἡ 29η Ἰουνίου, ἡμέρα τῆς μνήμης τοῦ Ἀποστόλου Παύλου. Ἀπό νωρίς τό πρωί δίνεται ἡ δυνατότητα στούς προσκυνητές νά ἀναχωρήσουν ἀπό τόν Πανορμίτη καί τήν Σύμη μέ καΐκι πού τούς μεταφέρει στό λιμανάκι τοῦ Σεσκλιοῦ. Στό σημαιοστολισμένο ἐκκλησάκι τοῦ ἑορτάζοντος Ἀποστόλου τελεῖται - συνήθως ἀπό τόν Μητροπολίτη - ἡ Θεία Λειτουργία, στήν ὁποία συμμετέχουν μέ μεγάλη κατάνυξη καί εὐλάβεια οἱ προσελθόντες πιστοί. Στό τέλος εὐλογοῦνται οἱ Ἄρτοι καί προσφέρονται παραδοσιακά κεράσματα καί καφές πού ψήνεται στά ξυλοκάρβουνα τῆς ἐστίας στήν αὐλή, γιά νά ζωντανεύουν ἔτσι στούς παλαιότερους οἱ νοσταλγικές ἀναμνήσεις καί τά ἀρώματα τῶν ἐποχῶν πού ἀνεπιστρεπτί πέρασαν, ἀλλά ποτέ δέν ξεχάστηκαν.